BOS Radio, gesprek met Hanna Mobach

Boeddhistische Omroep Stichting
Hanna Mobach over haar leven en werk
In: HEMELSBREED, Uitgezonden Zaterdag 17-09-2011
15:00 - 16:30 op Radio 5

 

‘Het werk gaat over paden en wegen, holtes en aanhechtingen, verbindingen en scheuren,  rondingen en afdrukken, slijtage door de tijd, in het lijf en in het gesteente, rimpelingen van water en het lijf dat zich uitbreidt als een landschap en de staketsels en tegenslagen die het al gaande tegenkomt.’

Aldus Hanna Mobach, telg uit een pottenbakkersgeslacht. In de eerste jaren van haar loopbaan als beeldhouwster werkte zij in de pottenbakkerij te Utrecht, met als opdracht ‘bijzondere dingen’ te maken. Dat deed zij zowel figuratief in de vorm van kleine plastieken en reliëfs, als avontuurlijker door potten of delen daarvan aan elkaar te kneden. Later maakte ze als zelfstandig kunstenares ook grote  keramische beelden, soms in combinatie met staal en koper. Ze tekende lichamen als landschappen en landschappen als lichamen. Tevens startte zij een afdeling ‘Keramisch beeldhouwen’ aan de Kunstacademie in Utrecht.

Vanaf 5 september 1975 leefde ze samen met zenleraar Maarten Houtman in Amsterdam. Die datum weet ze nog precies. Ze praat met zachte, haperende stem maar is zeker van haar woorden. Het interview is van Agnes Sommer.

 

"Tod wo ist dein Stachel"

Maarten Houtman was Zen-Meester en nestor van de Nederlandse zenleraren. In 1956 ontmoette hij de Duitse zenleraar Karlfried Dürckheim. Maarten Houtman gold als de bezielende leider van de Nederlandse zenleraren. Hij is overleden op 92-jarige leeftijd.

"Tod wo ist dein Stachel"
(Mattheuspassion van Bach)

Op 5 januari 2011 gleed mijn vader op een hele lange uitademing in de wereld waar hij 92 jaar geleden vandaan gekomen was. Hij gleed terug in het oude verhaal, zoals hij dat noemde. De onnoemelijke wereld, waarin en waaruit alles ontstaat en vergaat en weer opnieuw ontstaat.

Zijn vrouw, die met haar hand in de zijne zat, ademde met hem mee. De oefening van een halve eeuw ademmeditatie had zijn adem zo diep en langzaam gemaakt, dat niemand, ook zij niet, zijn langzame diepe adem kon volgen.
Ze wachtte tot de volgende diepe adem zou komen.
Opeens werd het duidelijk dat de volgende ademtocht niet meer zou komen. Stilte, verbazing, samenzijn in een tijdloze overgang. Ikzelf zat op dat moment het fascinerende spel van de golven op Gomera in me op te drinken, een eiland bij Spanje. Mijn gedachten zo vaak bij hem.

Het Moment

"To live forever is to tap the infinity of the moment"
(eeuwig te leven is de oneindigheid van het moment aan te boren)

Ik las deze zin in "The Essentials of Zen Buddhism" van Daisetz T. Suzuki toen ik 20 was, en denk er sindsdien dagelijks aan.

Het moment, wat is dat? Een tijdloze zone tussen verleden en toekomst, een staat om in te verkeren, het pad? En hoe kom je daar? Telkens weer.
Eerst lees je een heleboel boeken om de importantie ervan te begrijpen: met je verstand. Wat heel goed te doen is. Want je bent te jong om rustig te gaan zitten mediteren. Je verkeert nog in de veronderstelling, dat je door iets met je verstand te begrijpen het je eigen kunt maken, of controle over kunt krijgen.

Later zit je dan wel. Je installeert je op het kussen, neemt een paar diepe inademingen, laat je schouders zakken, komt tot rust. Je doet je ogen dicht en gaat de stilte in. Beelden verschijnen achter je gesloten oogleden, flitsen van onbeschrijfelijk kleur, vorm en beweging tegen een donkere achtergrond. Je volgt je ademhaling een tijdje, probeert de tien te halen. Lang voordat je zover bent, denk je al aan dingen: avondeten, waarom zou ze dat gezegd hebben gisteren. Je geniet van de aanwezigheid van de groep om je heen maar hoort wel elk geluid en geschuifel terwijl je het onvoorspelbare gerommel van je eigen buik met ijzeren wilskracht probeert te onderdrukken. Je gaat terug naar je adem, plaatst je hoofd goed boven op je wervelkolom, trekt je kin een tikkeltje in. En daar ga je weer. Soms geef je jezelf toestemming alles te laten gebeuren: denk maar aan van alles. Iemand zei laatst: het is mogelijk om jaren te zitten zonder ooit gemediteerd te hebben. "Hij heeft het over mij", denk je dan.